مروری بر بیماری HIV یا ایدز – بخش اول 

HIV چیست؟

HIV اختصار human immunodeficiency virus به معنای ویروس نقص ایمنی بدن انسان است.  این ویروس در صورت عدم درمان می تواند به سندرم کمبود ایمنی اکتسابی یا ایدز منجر شود. بر خلاف برخی از ویروس های دیگر، حتی با درمان هم بدن انسان نمی تواند به طور کامل از ویروس HIV رهایی یابد؛ بنابراین هنگامی که فردی به HIV  مبتلا می شود، در طول مدت حیاتش این ویروس را همراه خود، خواهد داشت.

HIV به سیستم ایمنی بدن، به ویژه به سلول های CD4 (سلول های T) - که در جلوگیری از عفونت به سیستم ایمنی کمک می کنند - حمله می کند. HIV درمان نشده، تعداد سلول های CD4 (سلول های T) را در بدن کاهش می دهد و این باعث می شود فرد با احتمال بیشتری به عفونت ها و یا سرطان های مرتبط با عفونت مبتلا شود. با گذشت زمان، HIV  می تواند بسیاری از این سلول ها را از بین ببرد که در نتیجه بدن نمی تواند با عفونت ها و بیماری ها مبارزه کند. این عفونت های فرصت طلب یا سرطان ها از سیستم ایمنی بسیار ضعیف بیمار استفاده می کنند. درمان موثری در حال حاضر وجود ندارد، اما با مراقبت های پزشکی مناسب، HIV می تواند کنترل شود. داروهایی که برای درمان HIV استفاده می شود، درمان ضد رتروویروسی یا ART نامیده می شوند. 

HIV از کجا آمده است؟

دانشمندان نوعی شامپانزه را در آفریقای مرکزی به عنوان منبع عفونت HIV در انسان شناسایی کرده اند. آنها بر این باورند که  ویروس نقص ایمنی این نوع شامپانزه (که ویروس نقص ایمنی میمون مانند یا SIV نامیده می شود)  از طریق انسان هایی که این شامپانزه ها را شکار و با خون آلوده ی شامپانزه های مبتلا تماس پیدا می کردند، به انسان انتقال یافته و به  HIV جهش پیدا کرده است. مطالعات نشان می دهد که از اواخر دهه 1800 میلادی HIV  ممکن است از میمون یا بوزینه به انسان ها انتقال پیدا کرده باشد. طی چند دهه، این ویروس به آرامی در سراسر آفریقا و بعدا به سایر نقاط جهان گسترش یافته است.
 

مراحل عفونت به HIV چگونه است؟

هنگامی که افراد مبتلا به HIV درمان نمی شوند، بیماری ایشان معمولا از طریق سه مرحله پیشرفت می کند. داروی درمان HIV که به نام درمان ضد رتروویروسی  (ART) شناخته می شود، به افراد در تمام مراحل بیماری کمک می کند. درمان می تواند فرآیند پیشرفت بیماری را متوقف یا کند کند. هم چنین افراد مبتلا به HIV که طبق دستورالعمل پزشکی داروی HIV را دریافت و بار ویروسی غیر قابل تشخیص حاصل از درمان را حفظ می کنند،  به طور موثری هیچ گونه خطری برای انتقال HIV  از ایشان به شریک HIV  منفی از طریق رابطه جنسی وجود نخواهد داشت.

مرحله 1: عفونت HIV حاد

در عرض 2 تا 4 هفته پس از عفونت با HIV افراد ممکن است یک بیماری مشابه آنفولانزا داشته باشند که ممکن است چند هفته طول بکشد، که این پاسخ طبیعی بدن به عفونت است. هنگامی که افراد به عفونت HIV حاد مبتلا هستند، مقدار زیادی از ویروس در خون خود دارند و خطر بسیاری بالایی برای انتقال بیماری به دیگران دارند. اما افراد مبتلا به عفونت حاد اغلب نمی دانند که آلوده شده اند، زیرا ممکن است اصلا احساس بیماری نداشته باشند. برای شناختن اینکه آیا فرد به عفونت حاد مبتلا است، آزمایش نسل چهارم آنتی بادی / آنتی ژن یا آزمایش اسید نوکلئیک (NAT) ضروری است. اگر فردی فکر می کند که از طریق راه های جنسی یا مصرف مواد مخدر، در معرض ویروس HIV قرار گرفته است و علائم مشابه آنفلوانزا را دارد، باید به پزشک بالینی مراجعه نموده و آزمایش های تشخیص عفونت HIV حاد را درخواست نماید.

مرحله 2: خفتگی بالینی (خاموشی یا غیرفعال بودن HIV)

این دوره گاهی اوقات عفونت بدون علامت HIV یا عفونت مزمن HIV نامیده می شود. در طی این مرحله، HIV هنوز فعال است اما در سطوح بسیار پایین تولید و همانند سازی می شود. ممکن است افراد در طول این مدت علائم نداشته باشند. برای افرادی که برای درمان HIV دارو مصرف نمی کنند، این دوره می تواند یک دهه یا بیشتر طول بکشد، اما برخی افراد ممکن است از این مرحله سریع تر پیشرفت کنند. افرادی که برای درمان بیماری HIV درمان ART  را به شیوه درستی دریافت می کنند، برای چندین دهه ممکن است هر روز در این مرحله باشند. 

مهم است که به یاد داشته باشیم، در این مرحله افراد هنوز هم می توانند HIV را به دیگران منتقل کنند، اگرچه افراد مبتلایی که ART را دریافت می کنند (سطح بسیار پایینی از ویروس در خونشان دارند) احتمال انتقال HIV  از آنها کمتر از کسانی است که ART را دریافت نکرده اند. در پایان این مرحله، بار ویروسی فرد شروع به افزایش و تعداد سلول های CD4 شروع به کاهش می کند. همانطور که این اتفاق می افتد، ممکن است فرد مبتلا، علائم را در ازای افزایش سطح ویروس در بدن  بروز دهند و بیماری فرد به مرحله 3 پیشرفت نماید.

مرحله 3: سندرم کمبود ایمنی اکتسابی (ایدز)

ایدز شدیدترین فاز عفونت HIV است. افراد مبتلا به ایدز چنان سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند که به خیلی از بیماری های که عموما بیماری های فرصت طلب نامیده می شوند، مبتلا خواهند شد. بدون درمان، افراد مبتلا به ایدز معمولا حدود 3 سال زنده می مانند. نشانه های رایج ایدز عبارتند از: تب، لرز، عرق، غدد لنفاوی تورم غدد لنفاوی، ضعف و کاهش وزن. هنگامی که تعداد سلول های CD4 این افراد کمتر از 200 سلول در میلی متر است و یا بیماری های خاصی را تجربه می کنند، آنها، به عنوان  افراد مبتلا به ایدز شناخته می شوند. افراد مبتلا به ایدز می توانند بار ویروسی بالایی داشته باشند.

چطور می توانیم بفهمیم که به HIV مبتلا هستیم؟

تنها راه مطمئن شدن در مورد اینکه آیا شما مبتلا به HIV هستید این است که آزمایش دهید. دانستن وضعیت شما بسیار مهم است، زیرا به شما کمک می کند برای جلوگیری از ابتلا یا انتقال HIV، تصمیمات درستی بگیرید.

برخی از افراد ممکن است در طی 2 تا 4 هفته بعد از عفونت (مرحله 1 عفونت HIV) یک بیماری شبه آنفولانزا داشته باشند. علائم مربوط به آنفولانزا عبارتند از تب، لرز، بثورات، عرق شبانه، درد عضلانی، گلودرد، خستگی، تورم غدد لنفاوی یا زخم دهان. این علائم می تواند از چند روز تا چند هفته به طول بینجامد. در طی این زمان، عفونت HIV ممکن است بر روی آزمایش HIV ظاهر نشود، اما افرادی که آن را دارند، می توانند عفونت را به دیگران انتقال دهند.

اگر فردی این علایم را داشته باشد، این بدان معنی نیست که به HIV مبتلا شده است. هر یک از این علائم می تواند به خاطر بیماری های دیگری باشد. اما اگر فرد این علائم را پس از انجام رفتارهای افزایش دهنده خطر ابتلا به HIV تجربه کند، باید به یک پزشک بالینی مراجعه کند و در مورد وضعیت خود به آنها بگوید. تنها راه تعیین اینکه آیا فرد آلوده هست، انجام آزمایش های مربوط به عفونت HIV است. پس از انجام آزمایش و مشخص شدن نتایج، اگر فرد HIV مثبت باشد، در مورد گزینه های درمان  و اگر HIV منفی باشد، در مورد پیشگیری از ابتلا به HIV بهتر است با پزشک خود مشورت نماید.

آیا درمانی برای HIV وجود دارد؟

در حال حاضر هیچ درمان موثری برای HIV وجود ندارد. اما با مراقبت های پزشکی مناسب، HIV می تواند کنترل شود. درمان HIV درمان ضد رتروویروسی یا ART است. اگر افراد مبتلا به HIV، درمان ART را دریافت کنند، میزان بار ویروس آنها (مقدار HIV در خون آنها) غیر قابل تشخیص می شود و اگر این رویه باقی بماند، آنها می توانند سالم  و طولانی زندگی کنند و خطر انتقال HIV  از ایشان به شریک HIV  منفی از طریق رابطه جنسی از بین خواهد رفت. قبل از معرفی ART در اواسط دهه 1990، افراد مبتلا به HIV  تنها ظرف چند سال به بیماری ایدز دچار می شدند. اما امروزه، فرد مبتلا به HIV  قبل از اینکه بیماری اش پیشرفت کند، درمان می شود و می تواند تقریبا هم چون فردی که به HIV  مبتلا نیست، زندگی کند.