سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

مقدمه

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نوعی اختلال است که سطوح هورمونی زنان مبتلا - زنانی که در سنین باروری ( 44 – 15 سالگی) هستند - را تحت تاثیر قرار می دهد.  بسیاری از زنانی که به این سندرم مبتلا هستند، از بیماری خود آگاهی ندارند.
این سندرم تخمدان زنان مبتلا را درگیر می کند. تخمدان عضوی از بدن خانم هاست که دو هورمون استروژن، پروژسترون و به میزان کم تر هورمون های مردانه ای که آندروژن نیز نامیده می شوند را تولید می کند. این هورمون ها به همراه عوامل دیگر مسئول تنظیم چرخه قاعدگی در خانم ها می باشند. بدن زنان مبتلا به PCOS ممکن است مقادیر زیادی از هورمون های مردانه (آندروژن) را تولید کند. این اختلال هورمونی باعث ایجاد مشکلاتی در نظم و ترتیب دوره های قاعدگی ماهانه آن ها می شود به طوری که ممکن است زنان مبتلا دوره های قاعدگی نادر و یا طولانی مدتی را تجربه کنند و ممکن است در باردار شدن ایشان مشکلاتی ایجاد شود.
علت دقیق PCOS ناشناخته است. ژن ها، مقاومت به انسولین و التهاب با تولید زیاد آندروژن ها مرتبط دانسته شده اند. مطالعات نشان می دهد که این سندرم در میان افراد یه خانواده بیشتر دیده می شود. تشخیص اولیه و درمان همراه با کاهش وزن ممکن است خطر عوارض طولانی مدت مانند دیابت نوع 2 و بیماری قلبی را کاهش دهد.

علائم

علائم و نشانه های PCOS اغلب در دوران اولین دوره قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد می شود. بعضی اوقات PCOS بعدا گسترش می یابد، به عنوان مثال، در پاسخ به افزایش وزن قابل توجه
علائم و نشانه های PCOS متفاوت است. تشخیص PCOS زمانی اتفاق می افتد که حداقل دو مورد از این علائم را تجربه کنید:

دوره های نامنظم:

دوره های قاعدگی نامنظم و طولانی شایع ترین علامت PCOS است. برای مثال، فرد مبتلا ممکن است کمتر از 9 دوره در سال داشته باشد، در حالی که بیش از 35 روز بین دوره ها فاصله باشد و این دوره های قاعدگی دوره های غیرطبیعی و شدیدی باشند.

آندروژن بیش از حد:

سطوح بالای هورمون مردانه ممکن است منجر به بروز نشانه های فیزیکی مانند موهای بیش از حد در صورت و بدن (هیرسوتیسم) و گاهی اوقات آکنه و طاسی مردگونه شود.

تخمدان پلی کیستیک:

تخمدان ها ممکن است بزرگ شوند و شامل فولیکول هایی باشند که تخم را احاطه کرده باشند. در نتیجه، تخمدان ها ممکن است به طور مرتب کار نکنند.
اگر بیمار چاق هم باشد، معمولا علائم و نشانه های PCOS خیلی شدید می شوند.
اگر فرد در مورد دوره های قاعدگی خود نگرانی دارد، اگر به ناباروری مبتلا باشد یا علائم آندروژن بیش از حد مانند هیرسوتیسم، طاسی و آکنه را تجربه می کند بهتر است به پزشک متخصص مراجعه نماید.
 

علل

علت دقیق PCOS مشخص نیست. عواملي كه ممكن است نقش داشته باشند عبارتند از:
 

انسولین بیش از حد:

انسولین، هورمون تولید شده در پانکراس است که اجازه می دهد سلول ها از قند، انرژی اولیه مورد نیاز  را تامین کنند. اگر سلول های بدن به اثر انسولین مقاوم باشند، سطح قند خون افزایش می یابد و بدن ممکن است انسولین بیشتری تولید کند. انسولین بیش از حد ممکن است تولید آندروژن (هورمون های مردانه) را افزایش داده و سبب مشکل شدن تخمک گذاری شود.

التهاب درجه پایین:

این اصطلاح برای توصیف تولید گلبولهای سفید خون برای مبارزه با عفونت استفاده می شود. تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به PCOS یک نوع التهاب درجه پایین دارند که باعث تحریک تخمدان پلی کیستیک برای تولید آندروژن ها می شود که می تواند منجر به مشکلات قلبی و رگ های خونی شود.

وراثت:

تحقیقات نشان می دهد که ژن های خاص ممکن است به PCOS مرتبط باشند.

آندروژن بیش از حد:

تخمدان ها سطح غیر طبیعی آندروژن را تولید می کنند که منجر به هیرسوتیسم و ​​آکنه می شود.

عوارض جانبی

عوارض PCOS عبارتند از:

• ناباروری

• دیابت بارداری یا فشار خون بالا ناشی از بارداری

• سقط یا زایمان زودرس

• استاتو هپاتیت غیر الکلی یا التهاب شدید کبدی ناشی از تجمع چربی در کبد

• سندرم متابولیک – شامل ترکیبی از شرایط مختلف از جمله فشار خون بالا، قند خون بالا و میزان کلسترول غیر طبیعی یا تری گلیسرید است که خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

• دیابت نوع 2 یا ابتلا به وضعیت پیش دیابتی

• قطع تنفس در هنگام خواب

• افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن

• خونریزی رحمی غیرطبیعی

• سرطان رحم (سرطان آندومتر)

نکته:

نویسنده

محسن احمدی

• کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی
• کارشناس علوم آزمایشگاهی
• دستیار پژوهش در بخش تحقیقات و توسعه آزمایشگاه تشخیص پزشکی بوعلی قم
• مدیر دفتر و مسئول امور دانشجویی شبکه جهانی آموزش و پژوهش علمی (یوسرن) در بوعلی